ในวัฒนธรรมญี่ปุ่น มิโสะ (Miso) และโชยุ (Shoyu หรือ ซอสถั่วเหลือง) เป็นเครื่องปรุงที่มีบทบาทสำคัญต่อการปรุงอาหาร ไม่เพียงแต่ช่วยเพิ่มรสชาติ แต่ยังสะท้อนถึงภูมิปัญญาการถนอมอาหารที่สืบทอดกันมานานนับศตวรรษ
มิโสะคือถั่วเหลืองที่หมักกับเกลือและข้าวโคจิ (Koji) แล้วทิ้งไว้ให้เกิดการหมักตามธรรมชาติ มิโสะมีหลายประเภท เช่น สีขาว (Shiro Miso) สีแดง (Aka Miso) และมิโสะผสม (Awase Miso) ซึ่งใช้ในซุป เครื่องเคียง หรือแม้แต่ปรุงรสเนื้อสัตว์
โชยุมีรสเค็มกลมกล่อมและกลิ่นหอมเฉพาะตัว ผลิตโดยการหมักถั่วเหลืองกับข้าวสาลีและโคจิ โชยุเป็นเครื่องปรุงที่แทบจะขาดไม่ได้ในทุกครัวเรือนญี่ปุ่น ใช้ปรุงรสอาหารหลากหลายชนิดตั้งแต่ปลาดิบจนถึงข้าวผัด
การหมักทั้งมิโสะและโชยุเป็นกระบวนการที่อาศัยจุลินทรีย์ธรรมชาติ โดยมีจุดเด่นคือการควบคุมเวลาและอุณหภูมิอย่างพิถีพิถัน บางครั้งการหมักอาจใช้เวลานานถึง 1-2 ปี เพื่อให้ได้รสชาติที่ลึกและกลมกล่อม
มิโสะและโชยุมีแบคทีเรียที่ดีต่อระบบย่อยอาหาร ช่วยในการดูดซึมสารอาหาร ลดการอักเสบ และส่งเสริมสุขภาพลำไส้ นอกจากนี้ยังมีกรดอะมิโนและวิตามินจากกระบวนการหมักตามธรรมชาติ
มิโสะและโชยุไม่ใช่เพียงเครื่องปรุงอาหาร แต่เป็นผลผลิตแห่งความอดทน ศิลปะ และภูมิปัญญาของชาวญี่ปุ่นในการถนอมอาหารที่ควรค่าแก่การเรียนรู้และนำมาใช้ในครัวเรือนของทุกวัฒนธรรม